Sa Iyang Yutang Natawhan

[namantala sa Bisaya Magasin kaniadtong Oktubre 8, 2008]

SA ikaduhang adlaw sa buwan sa Mayo sa tuig 1992, natawo sa Jesus M. Paraz Memorial Hospital sa lungsod sa Carcar sa Habagatang Sugbo ang usa ka maanindot nga puyang lalaki. Oo, kanhing lungsod sa Carcar… dakbayan na sa Carcar paglabay sa napulog-unom ka tuig.

Ang lungsod nga natawhan sa puya 40 kilometros ang gilay-on gikan sa kinapusoran sa giilang Queen City of the South, ang Cebu City. Gilangkoban kini sa kinse ka balangay: Pob. I, Pob. II, Pob. III, Perrelos, Tuyom, Valladolid, Liburon, Can-asujan, Valencia, Calidngan, Buenavista, Guadalupe, Bolinawan, Ocaña, ug Napo; ug kasamtangang nagpuyo ang batan-ong lalaki (ang kanhing puyang lalaki) sa Pob. III.

Sa ganghaan sa Carcar, gikan sa Siyudad sa Sugbo, mosugat sa panan-aw sa isigkatawong moagi dinhi, mobisita, ug mouli sa ilang panimalay ang nanaglinyang mga kahoyng akasya nga sakop sa balangay sa Perrelos.

Ang mga turistang gustong mosaksi sa kaanindot sa Theotokos Shrine nga nahimutang sa Perrelos Hill puyde kaayong mobisita sa bungtod ni Mama Mary kansang ngalang Theotokos nangahulogang ‘Inahan sa Ginoo’.

Nahimutang sab sa dakbayan ang ikaduha sa labing lawom sa tibuok kalibotan ug nag-unang dam sa tibuok Southeast Asia. Kini ang Can-asujan Hardfill Dam kun Can-asujan Small Reservoir Irrigation Project (SRIP) nga usa sa mga lugar nga ikapasigarbo sa mga Carcaranon.

Nahimutang sab ning lungsora ang Archdiocesan Shrine of St. Catherine of Alexandria nga bag-o lang nahimong shrine sa Sugbo. Natukod kini niadto pang panahon sa Katsila apan nagpabiling nindot ug limpiyo ang tibuok simbahan.

Ang mga turistang gustong moduaw sa yutang natawhan sa lalaking natawo sa unang Sabado sa Mayo, 1992, di angay maproblema kon walay dalang pagkaon kay kon kini ang estoryahan, bida sab niini ang Carcar! Di ba may panultihon man nga makuha mo ang tawo pinaagi sa iyang tiyan? Nan, makabalik gyod siya ning paraisoha!

Bida diri sa Carcar ang letson ug chicharon nga maayo kaayong isud-an labi nag puso ang ipares. Kon snacks ang problema, daghan ang Carcar ana: anaay ampaw, bukarilyo, ug gorgoryas nga mga specialty sa mga Carcaranon.

Ang mga pagkaon nga mapalit dinhi sa Carcar, sa Gaisano Carcar man o sa Carcar Public Market, maayong bawonon sa pagkaligo sa Mainit-Mabugnaw Spring and Nature Park nga nasakop sa balangay sa Guadalupe. Ang kanindot sa lugar makita tungod sa nahimutangan niini, sa ubos sa usa ka bukid nga may mga langob usab nga puydeng bisitahon nga gipuy-an sa mga kuwaknit.

Ang yutang natawhan sa batan-on usa ka dalagang bag-o lang nabaniog ang ngalan tungod sa iyang pagkadakbayan apan dugay nang popular sa mga Suboanon tungod sa kaanindot sa lugar ug sa kamaayo sa mga tawong nanimuyo niini.

Ang mga anak nga gikan sa may-ikagasto-nga-pamilya magpili sa pribadong mga eskuylahan sama sa Carcar Academy, Mother Mary’s Children School, Cebu Sacred Heart College nga bag-ohay lang natukod sa Valladolid, Mt. Elijah Christian School sa Ocaña, Carcar Christian School sa Pob. II, ug St. Catherine’s College nga gieskuylahan ron sa batan-on. Anaa say mga publikong eskuylahan sa elementarya ug hayskol ning dakbayana ug usa na niini ang Uplang Elementary School nga gieskuylahan niya niadtong elementarya pa siya. Sa batch 2004-2005, siya ang nangulo sa iyang batch.

Tatak usab sa Carcar ang iyang pagka Espanyol. Sa tinud-anay, makita sab sa Carcar ang daghang balay nga gipanukod sa panahon pa sa mga Katsila. Usa na niini ang Balay nga Tisa nga makita sa Dalan Sta. Catalina, Pob. II. Napakita na kini sa Rated K sa ABS-CBN ug mapasigarbohon ang mga taga Valencia nga na-preserve pa nila ang mga kahoyng inodoro, mga imahen ni Jesus ug ang tibuok balay. Bisan sa kadaan niini, makita gihapon ang talagsaong kaanyag sa balay.

Ang inahan sa batan-on mao si Virginia A. Bonsocan, usa ka single mother, nga maoy nangunay pagpadako sa batan-on ug kauban niya ang iyang inahan nga si Esperanza V. Aldaya ug ang iyang igsoon nga si Emigdio V. Aldaya, ang naggasto niya karon sa pagpaeskuyla sa St. Catherine’s College.

Ang umaabot nga senior student gikan sa sabakan sa iyang inahan ug ang iyang gidak-ang lugar, ang siyudad sa Carcar, gikan sa ngalan sa tanom nga kabkaban nga usa sa mga major props sa Kabkaban Festival, matag Nobiyembre 24-25, halad sa patron nga si Sta. Catalina de Alexandria.

Mapasigarbohon ang batan-ong nagdako sa Dakbayan sa Carcar kay dinhi siya magtubo, sa lugar nga ikapasigarbo sa ubang tawo. Ang batan-on gibunyagan sa ngalang Romeo Nicolas Bonsocan.