Nganong Halinon ang Bisaya?

[namantala sa Bisaya Magasin kaniadtong Agosto 20, 2008]

“Asa man ko mangita sa akong asaynment, uy?” mao kini ang pangutanang naghari sa akong galamhan adtong diha pa ko sa unang tuig sa hayskol ug gipaasaynment mi sa CLP (Christian Laying Program) bahin sa usa ka santa, bahin kang Blessed Teresa. Naglibog kog asa gyod mangita sa akong asaynment nga wa man miy encyclopedia o kompyuter ba kaha. Wa na koy laing nahunahunaan kondi mangayog kuwatra ug moadto sa internet café aron mag-research bahin ni Blessed Teresa. Nahuman na kog ilis ug padulong na ko molakaw apan sa wa damhang higayon, nakita nako ang gipayl nga magasin, ang Bisaya, sa akong estante.

Sakto! Ang Bisaya maoy tubag! Imbes nga molakaw, gihabwa na lang nako ang Bisaya sa pamasin nga may artikulo kong makit-an bahin ni Blessed Teresa. Giutingkay nako ang daghang Bisaya hangtod nga nakit-an nako ang isyu niadtong Disyembre 17, 2003 nga ang hapin, si Bea pa gyod ug si John Lloyd! Giukab nako, gipakli-pakli hangtod nga miabot ko sa ikanapulog walong pahina, ug nabasa nako ang artikulong sinulat ni Eleazar T. Acampado nga nag-ulohan og “Kinsa si Blessed Teresa?”

Hala, puwerteng saktoha! Kini ang akong gipangita, ang kinabuhi ni Blessed Teresa, ang buhing santa. Nakaingon ko sa hilom, “Karon, naa na koy asaynment, salamat kanimo, Bisaya!”

Tungod niadtong hitaboa, nakaingon ko sa akong kaugalingon nga di ko maalkanse sa P10.00 (karon P25.00) nga Bisaya kay di lang diay sugilanon, artikulo, balak, gumalaysay, ug gitikgitik ang ikahatag sa Bisaya apan puyde sab diay himoong research material nga magamit sa mga estudyante.

Ang Bisaya usa ka mapuslanong magasin kay para sa tanang edad: sa bata, ang gitikgitik nga gikabuangan ni bisan kinsa; sa estudyante, ang impormasyon nga makuha sa pagbasag artikulog gumalaysay; sa propesyonal, ang nagkalainlaing ideya bahin sa kinabuhi nga mabasa sa mga sugilanon ug balak. Ang tanang impormasyon nga makuha sa pagbasag magasin sama sa Bisaya makatabang sa pagtubo sa usa ka indibidwal ngadto sa usa ka manggialamong linalang.

Di kay kadto lang ang nahibaw-an kong bili sa Bisaya apan ania pay usa, nakahinumdom ko sa akong higala nga namugos gyod siyang pangayoon ang piktyur sa idolo niyang si Kim ug si Gerald. Niini, nakaamgo kong bililhon gyod diay ang Bisaya kay puyde man sab nga pangguntingon ang mga piktyur sa inilang mga personalidad ug iapil sa koleksiyon. Kon gamiton lang ang pagka brayt sa usa ka tawo, dako gyong matigom. Ang paggunting sa mga retrato sa Bisaya usa ka creative nga paagi sa paggamit sa kaalam kay kini, P25.00 ra ang puhunan, makabasa pa kag latest scoop sa artista ug makagunting pa sa ilang piktyur kaysa kon magpa-print, gamay ra ang P60.00 nga magasto.

Atong nabantayan nga kaniadto, itom, puti ug pula lang ang mga kolor sa Bisaya, apan karon, ang tanan nang kolor sa bangaw! Kini nagpasabot nga ang Bisaya wa magpaulahi sa uso. Kon kaniadto pul-an ta usahayng magbasa sa itom ug puting artikulo, apan sa karon, haskan nang nindota labi na kon pakapinan pag retrato nga makapaagni sa mga magbabasa.

Nakahinumdom sad ko sa usa nako ka maestro, si Sir Lyod Alenton, nagpaasaynment namo bahin sa mga kandidato nga mingdagan sa eleksiyon. Gipalista man nuon sa akong Social Studies teacher ang tanang mikandidato. Segurado ko, nabasahan ko kadto, nabasahan gyod nako ang nanagan pagka senador. Hala, gamit sab diay ang bahin sa “Mga tinagsip nga Nasodnong Balita.” Niining parteha sa Bisaya, way si bisan kinsang bumabasa sa Bisaya nga maulahi sa balita. Nan, puntos na sab kini sa kabililhon sa gimahal tang Bisaya!

Ang nobela, ang nindot nga mga nobela nga sinulat sa inilang mga magsusulat, maoy usa sa mga gisundan sa suking mga magbabasa sa Bisaya. Pagkadaghang impormasyon ang makuha sa “Ang Ugma Walay Pag-abot” ni Magsusulat Gremer Chan Reyes. Ug usa sa lahing estilo sa pagsulat og nobela mamatikdan sa nobela ni Magsusulat Tem. Mangila Adlawan, ang gikagubtang “Ang Kabaho, Unya, Ang Kahumot sa Pulbos.” Nan, sobra nas P25.00 ang maani tang kahibalo sa pagpalit, unya, pagbasa sa Bisaya.

Makaingon tang grabe na gyod ang Bisrock kay haskang daghanang banda nga mingsubol ug daghan pang umaabot ang mabasa ta sa “Bisrocker’s Hub” ni Magsusulat Uriel Cruz Vallecera ug sa panagsang pagsal-ot ni Nemesio B. Sinangote.

Daghanag bili sa Bisaya, uy! Pun-an pas “Health Notes” ni Prof. Copelio diin mahibawo tang mogamit sa herbal nga mga tanom nga makita ta sa atong tugkaran. Nan, mahimo pa tang makasalbar og kinabuhi!

Kon pul-an tang mobasa sa mga sugilanong prosa, kapailin-ilinan nato ang mga sugilanon ug nobelang komiks nga sinulat sa maayong mga magsusulat ug gidibuho sa daw way kakapoyng mga dibuhista.

Kinsa bang tin-edyera ang di mohunong ug manamin sa “Mirror of Fortune” ni Madam Gertrudes Lee? Ug kon ganahan tang isabwag ang atoang opinyon—mabasa ta kini sa “Super React.” Bahin sab sa mga giyang astrolohikal, numerolohiya ug punsoy, naa ang “Matarawanika” nga puydeng konsultahan.

Apan di kay kini lang ang gidalit sa Bisaya, naa pay daghan nga pulos makalingaw ug matulun-anon. Naa ang lainlaing kaagi sa kinabuhi sa “Teenage Confession” ni Gining Ma. Vera Flores ug sa “Sayri Ako, Tito Itsoy”. Naa pay “Pulongbay” nga kanunayng nagbaid sa atong bokabularyo sa Binisaya. Ug sa mas lawom pang mga gumaran ug kahibalo, naa ang “Saladbowl” ni Madam Amelia Bojo, “Unsay Arang Mahimo” ni Atty. Jun Cañizares ug ang “Balaod ug Kamatuoran” ni Atty. Ver Quimco.

Ang ubang mga dalit sa Bisaya molabay ra, sama sa sugilanon, nobela, ug balak, apan bisan sa unsa pang tuig, ang gibug-aton sa mga sinulat magpabilin. Lumalabay lang ang mga sinulat apan mohunong ug mopilit gyod sa atong utok ang mga ideya sa mga sinulat nga maoy birtud ug dakong bili sa pinangga tang Bisaya.

Karon, kinsay mokontra kon ingnon tang ang Bisaya ang nag-unang sinemanang magasin nga Binisaya tungod sa kanindot ug kabililhon ning magasina? Nan, di gyod kadudahan nganong halinon ang Bisaya.