[namantala sa Bisaya Magasin kaniadtong Mayo 21, 2008]
NAGNGISI si Joseph nga nagtan-aw sa nagkalainlaing kolor sa banderitas nga gihigot sa mga sanga sa kahoy. Nakahinumdom siya sa iyang tabanog nga hinimo sa iyang Mama Teresa. Daghan sab kadtog kolor, apan dili lamang kini tulin molupad.
Hugot siyang gigunitan sa mga kamot sa iyang inahan— mga kamot nga nahimong kadugtongan sa tanod nga nagsumpay kanilang duha— mga kamot nga may talagsaong gahom. Apan wa siya masayod kon nganong nagtuyok-tuyok ra man ang iyang kalipay sa iyang Mama Teresa.
Sa iyang paglingi, nakita niya ang usa
“Sige na, Mama… palit na balloon!” agni ni Joseph.
Mipungko si Teresa. “Wala na tay kuwarta, Dong. Mianhi lang ta aron moapil sa prosesyon karong hapona.”
Motulo na unta ang luha ni Joseph apan nabalda tungod sa pag-abot sa karo nga gibutangan sa patron sa Carcar nga si Sta. Catalina. “Kinsa nga’n anang tawhana, Mama? Guwapa lagi na siya!”
“Si Sta. Catalina na, Dong, ang patron dinhi sa lungsod,” hinay nga tubag sa iyang inahan.
“Santa Catalina ? Guwapa siya, Mama, no? Guwapa!” sulti ni Joseph samtang ang mga mata gatutok gihapon sa karo.
Pagkataudtaod, wala na maglingi si Joseph sa karo apan sa baboy na nga nalingian niya kaganiha nga naghigda ibabaw sa lamesa ug gitutokan niya ang mansanas nga dinha sa baba niini.
Mibarog si Teresa gikan sa iyang pagpungko, naghawid pa gihapon kang Joseph.
“Mama, naay baboy sa lamesa ug wala maglihok, atong duolon na… sige na!”
“Mao nay gitawag og inasal, Dong… sud-an sa mga dato ug… wala tay kuwarta para ipalit anang inasala,” tubag ni Teresa samtang wala pa gihapon buhii ang kamot sa bata.
“Inasal! Baligya diay nang inasala, Mama? Tagpila?”
“Ambot!”
“Ma, naa koy kuwarta,” mikuot siya sa iyang bolsa ug gikuha ang dos pesos nga tinigom gikan sa gihatag sa iyang inahan, “Dia ra, Mama… dos!
“Misis, libre kanang inasal sa lamesa, dali mangaon ta,” agda sa usa
“Buyag, Ma’m! Apan prosesyon lang ang among gianhi.”
“Tana, Misis. Dali na.”
“Bitaw, Ma. Tana na. Kaon ta!”
“Daghan kaayong salamat, Ma’m…”
Milingkod dayon si Joseph pag-abot nila sa kan-anan sulod sa balay sa tag-iya niadtong may inasal sa ilang nataran. Lipay kaayo siyang nagtan-aw sa sulod sa paper plate nga gisukad sa iyang inahan: usa ka takos nga humba, lima
“Humay, Mama, no? Humay! Lami!” maoy nasulti ni Joseph sa iyang inahan pag-abli sa puso.
“Hinaya imong tingog, Dong. Mauwaw ta,” hunghong ni Teresa sa iyang anak nga mihakop dayon sa pagkaon.
“Nganong di man ta palitan ni Papa og ingon ini kalami nga pagkaon, Ma? Sige lang lagi siyag inom. Unya ganiha, gisumbag sad ka niya.”
Apan wa siya tubaga sa iyang inahan. Wa na lang sab niya kini sukit-sukita kay sa iyang tan-aw, nagsige mag hingos-hingos.
MITIMBAKUWAS si Joseph sa iyang higdaanan. Nabati na usab niya ang gahob nga tingog sa iyang amahan. Midungaw siya sa bentana ug nanglugod sa mata. Maoy iyang natukmaan: tulo ka tawo, ang tuba, ang sumsoman.
“Teresa, ang baso! Pagdali, giuhaw na mi! Peste!” nabati niya ang bundak nga tingog gikan sa iyang amahan. Miuk-ok siya sa may bentana.
Nakita niya ang iyang Mama Teresa nga nagdali nga mitunol sa baso.
“Nganong dugay man ka? Diin ka?” Nakuratan si Joseph pagkadungog niini. Nasayod na siya unsay sunod nga mahitabo.
“Gikan pa kong nagkawos og tubig…”
“Sa sunod, unaha ang akong sugo, ha? Unya na lang nang uban… demonyeta!” Ug nahapiyong siya dihang may nabati siyang morag may mihagtik.
Nahadagan siya didto sa kosina. Nakita niya ang iyang Mama Teresa nga naghilak. Nakita niya nga nagdugo ang baba niini. “Naunsa diay ka, Ma? Hilak lagi ka, Ma?”
“Uy… wa ni, Dong Joseph, uy. Napakong lang ko ganiha. Mawa ra ni.”
“Ah, kakita mang ko ganiha, Ma.” Mihingos-hingos si Joseph. “Kon naay sugo si Papa, Ma, ako na lay dala, ha? Kamao na man ko.”
“Ako na lang, Dong. Na hala, kaligo na aron makaeskuyla ka pa.”
“Dili na lang usa
Gihikap sa iyang mama ang iyang agtang. Lamian kaayo siya basta modapat na ang palad sa iyang mama. Kini rang palara ang makalukmay niya. May sinultihan kining mga palara nga iyang kailiwan. Wa siya makasabot kon ngano. Gaan kining mga kamota. Makatulog siya niining kamota.
“Basta himoi kog otro tabanog, Ma, ha,” hangyo niya. “Ayaw ipakita ni Papa kay basin iya na sang gub-on.”
“O, lagi. Inig-abot nimo naa na kay tabanog.”
Human siya makakaligo, giilisan siya sa iyang Mama Teresa. “Lakaw na, Dong, kay basin mabiyaan kas imong mga kauban. Sa kosina lang agi kay basig makit-an kas imong Papa Dante.” Ug gipatikan siyak halok sa iyang Mama.
“Basta ang tabanog, Ma, ha?”
“O, lagi… ako lang ihigot dinha sa punoan sa lumboy sa nataran.”
NAGDALI siyang mipauli pagkahapon. Maoy dinha sa iyang hunahuna ang tabanog nga ginama sa iyang mama. Ang tulin nga tabanog. Ang tabanog nga makig-ambas sa lupad sa mga langgam. Ang gawasnon nga tabanog. Tabanog nga ginama sa iyang mama.
May tabanog tuod nga gihigot sa punoan sa lumboy. Apan wa kini maglupad. Walay hangin. Dinha kini sa yuta. Gihimoan gyod diay siyag tabanog sa iyang mama.
Nagpasalamat siya nga miligdas na sa nataran ang iyang Papa Dante uban sa duha niini ka kaubang palahubog. Daghan ang nangatumba nga botelya sa bino. Nangligid sila sa ilang sinuka. Kon wa pa kini mahubog, lagmit nga giguba na sad sa iyang papa ang tabanog.
Naglumpayat siya nga misulod sa ilang balay. Maoy natukmaan niya ang iyang Mama Teresa nga nagligdas usab sa hawanan. Nagkadugo ang nawong niini. Dinhay buak nga mga plato sa duol niini. Nabalbag sad ang bukton.
Gihikap ni Joseph ang kamot sa iyang Mama. Ang kamot nga maoy tigbuhat niyag tabanog. Ang kamot nga may sinultihan nga siya lamang ang makasabot. Apan bugnaw na ang kamot. Iya kining gipisil-pisil. “Ma! Naunsa man ka, Ma! Ato tong paluparon ang tabanog, Ma, ikay tugpo. Dali na, Ma, kay basig gub-on na sad tong Papa.”
Midagan siyag balik sa punoan sa lumboy. Gikuha niya ang tabanog. Iyang gipalupad. Minunot ang tabanog sa pagsulbong. Apan mobalik kini sa yuta nga buot motipon sa larag nga mga dahon sa lumboy.
Mipuli ang kangitngit. Milingkod siya sa yuta ug misandig sa kahoy nga nagpugong sa iyang paghilak.
(KATAPOSAN)
No comments:
Post a Comment